Việc quan trọng cần làm nếu Việt Nam lắp máy sốc tim ở nơi công cộng

Thiết bị AED (Automated External Defibrillator) - máy sốc điện tim tự động, khôi phục nhịp đập cho bệnh nhân. Ảnh: Philips.no.

Hai ca ngừng tim liên tiếp xảy ra ngoài bệnh viện, nhưng kết cục lại trái ngược. Một trọng tài giàu kinh nghiệm mãi mãi ra đi. Còn chàng trai 20 tuổi may mắn được người xung quanh ép tim kịp thời.

Các nhân viên cấp cứu 115 nhanh chóng có mặt, sử dụng thiết bị AED (Automated External Defibrillator - máy sốc điện tim tự động) khôi phục nhịp đập cho bệnh nhân. Sau đó, đội ngũ bác sĩ Bệnh viện E tiếp nhận và hoàn tất "phép màu" hồi sinh.

PGS.TS.BS Nguyễn Lân Hiếu, chuyên gia tim mạch, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cho rằng câu chuyện này một lần nữa chứng minh sự cần thiết của việc trang bị máy sốc điện tim tại những nơi công cộng.

Ông cũng đang cùng các đồng nghiệp thúc đẩy một dự án cộng đồng nhằm đưa thiết bị cứu sinh này tới gần hơn với người dân.

Nhiều tranh luận và cách tháo gỡ lo ngại

Ngay khi đề xuất được đưa ra, mạng xã hội xuất hiện nhiều ý kiến phản biện như máy quá tốn kém, ít người biết sử dụng, nguy cơ bị lấy mất khi đặt ngoài đường, hoặc nếu người dân dùng mà bệnh nhân không qua khỏi thì ai sẽ chịu trách nhiệm. PGS Hiếu cho rằng những ý kiến này là cần thiết vì giúp nhóm dự án lường trước khó khăn.

Song ông khẳng định đây là dự án phi lợi nhuận, không sử dụng ngân sách nhà nước, nguồn kinh phí sẽ đến từ các tổ chức và cá nhân tài trợ. Vị trí lắp đặt sẽ được lựa chọn kỹ, ưu tiên tại trạm y tế, phòng khám cấp cứu, bệnh viện tuyến huyện, sân bay, nhà ga, bến tàu hoặc nhà thuốc ở những khu vực xa cơ sở y tế.

Mỗi thiết bị sẽ có số điện thoại cấp cứu, thông tin người phụ trách đã được đào tạo và camera giám sát, đồng thời hỗ trợ hướng dẫn từ xa.

Việc đào tạo sẽ được tiến hành bài bản có sự tham gia của các chuyên gia hồi sức cấp cứu nhiều năm kinh nghiệm... Giáo trình được các tổ chức y khoa uy tín biên soạn, có sự hiệu chỉnh phù hợp với hoàn cảnh Việt Nam. Việc sử dụng máy sẽ có quy trình chặt chẽ với sự hỗ trợ online của cấp cứu 115 và nhóm chuyên môn điều hành dự án để tăng tối đa cơ hội hồi sức tim phổi thành công.

PGS.TS.BS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, trong một buổi trò chuyện với Tri Thức - Znews. Ảnh: Việt Linh.

PGS Hiếu nhấn mạnh nhiều quốc gia ở châu Âu, Mỹ và cả một số nước Đông Nam Á đã triển khai rộng rãi thiết bị này từ hàng chục năm trước, và Việt Nam hoàn toàn có thể làm được điều tương tự.

"Tôi vẫn tin rằng hình tượng trái tim với mũi sét trắng sẽ mang lại nhiều cơ hội được cứu sống, giảm bớt những trường hợp đáng tiếc cho người dân. Đặc biệt là một lời nhắc nhở chúng ta cần học và đừng bao giờ quên cách cấp cứu ngừng tuần hoàn", vị chuyên gia nói.

Cần cơ chế bảo vệ những người tham gia cấp cứu

Trao đổi với Tri Thức - Znews, ThS.BS Đoàn Dư Mạnh, Phó giám đốc Trung tâm Tim mạch và Đột quỵ Quốc tế, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, nhận định cấp cứu ngừng tim tính bằng từng giây, từng phút. Dù gọi 115 ngay lập tức, nhân viên y tế vẫn khó có mặt kịp thời trong khoảnh khắc sinh tử. Khi đó, sự hiện diện của máy AED tại nơi công cộng sẽ giúp người xung quanh có thể cứu sống bệnh nhân trước khi đội cấp cứu đến.

Ông cho rằng bên cạnh việc trang bị, việc phổ cập kiến thức và kỹ năng sơ cấp cứu trong cộng đồng là rất cần thiết, tương tự các khóa huấn luyện phòng cháy chữa cháy hiện nay. Những hướng dẫn cơ bản như cách phát hiện ngừng tim, bắt mạch, ép tim đúng cách, đặt điện cực vào vị trí chuẩn nên được trình bày rõ ràng kèm hình ảnh minh họa và gắn ở các vị trí công cộng.

Theo bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, dù gọi 115 ngay lập tức, nhân viên y tế vẫn khó có mặt kịp thời trong khoảnh khắc sinh tử. Ảnh: Freepik.

Tuy nhiên, một rào cản lớn không thể bỏ qua là tâm lý e ngại của người dân. Nhiều người dù biết cách cấp cứu vẫn do dự vì sợ làm sai, sợ liên đới trách nhiệm pháp lý.

Bác sĩ Mạnh cho rằng nếu muốn người dân dám cứu người, phải bảo đảm an toàn về mặt pháp lý và có cơ chế bảo vệ những người tham gia cấp cứu.

Cần một chiến lược quốc gia

Bác sĩ Trần Văn Phúc, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, Hà Nội, cho biết ở nhiều quốc gia, máy sốc điện tim tự động (AED) không chỉ có mặt ở tất cả các địa điểm công cộng như sân bay, nhà ga, trung tâm thương mại, mà còn được trang bị trong nhà riêng và xe hơi. Lý do là họ hiểu rõ giá trị của “thời gian vàng” khi xử trí ngừng tim đột ngột.

Tại Việt Nam, AED chưa được trang bị phổ biến. Nguyên nhân đầu tiên và lớn nhất là thiếu kiến thức cộng đồng về đột tử tim và kỹ năng sơ cứu.

Máy sốc điện tim AED có thiết kế trực quan, dễ thao tác. Tuy vậy, để vận hành đúng và hiệu quả, người sử dụng vẫn cần được tập huấn. Không chỉ là bấm nút, điều quan trọng là biết phối hợp AED với kỹ thuật hồi sức tim phổi (CPR) chuẩn xác.

Hiện nay, đa số người Việt không biết hô hấp nhân tạo, nên khi có người ngừng tim ở nơi công cộng, nạn nhân hiếm khi được sơ cứu đúng cách. Thay vào đó, nhiều người chỉ tụ tập quay video đưa lên mạng, khiến "thời gian vàng" cứu sống bị bỏ lỡ.

Bác sĩ Phúc nhấn mạnh đã đến lúc cần có cá nhân, tổ chức hoặc cơ quan nhà nước dẫn dắt chiến dịch phổ cập kiến thức, xây dựng lộ trình triển khai AED rộng rãi. Quốc hội có thể ban hành luật quy định tỷ lệ tối thiểu nhân viên trong cơ quan, doanh nghiệp, trường học phải được đào tạo sơ cứu - đặc biệt là CPR và sử dụng AED.