Loại dị tật hay gặp ở trẻ em Việt Nam và cách nào điều trị toàn diện?
Khe hở môi - vòm miệng (còn gọi là sứt môi, hở hàm ếch) là một trong những dị tật bẩm sinh phổ biến nhất trên thế giới, tỉ lệ khoảng 1/700 trẻ sơ sinh. Ở Việt Nam, mỗi năm có hàng nghìn trẻ ra đời mang dị tật này.
Bác sĩ Nguyễn Văn Đẩu, nguyên Trưởng khoa răng hàm mặt Bệnh viện Nhi đồng 1, chăm sóc trẻ mắc khe hở môi - vòm miệng - Ảnh: T.T.D.
Đây không chỉ là một bất thường về hình thể mà còn kéo theo nhiều khó khăn liên quan đến ăn uống, ngôn ngữ, thính lực, thẩm mỹ và cả tâm lý xã hội.
Điều trị khe hở môi - vòm miệng không phải là một sự kiện đơn lẻ, mà là một hành trình dài, thường kéo dài từ khi trẻ mới sinh đến khi trưởng thành. Trong suốt quá trình đó, trẻ cần trải qua nhiều mốc can thiệp khác nhau, bao gồm phẫu thuật môi, vòm miệng, ghép xương ổ răng, chỉnh nha, trị liệu ngôn ngữ và hỗ trợ tâm lý.
Chính vì thế việc chăm sóc
Bà Kathy (bìa phải) - Chủ tịch Tổ chức Phẫu thuật Nụ Cười - bên các đồng nghiệp dịp 35 năm tổ chức này có mặt ở Việt Nam. Phẫu thuật Nụ Cười đã hỗ trợ hàng chục ngàn trẻ mắc dị tật khe hở môi - vòm miệng - Ảnh: LAN ANH
Lộ trình điều trị từ sơ sinh đến trưởng thành
Điều trị khe hở môi - vòm miệng là một hành trình dài, được chia thành nhiều giai đoạn. Ngay từ trước khi sinh, nhờ siêu âm, dị tật có thể được phát hiện, từ đó cha mẹ được tư vấn di truyền, chuẩn bị tâm lý và tiếp cận nhóm chuyên môn.
Sau khi chào đời, trẻ cần được đảm bảo dinh dưỡng bằng các loại bình chuyên dụng, có thể được làm khí cụ chỉnh hình tiền phẫu thuật để trẻ ăn uống thuận lợi hơn và để thu hẹp khe hở.
Đến khoảng 3-6 tháng tuổi, trẻ thường trải qua phẫu thuật sửa môi nhằm cải thiện thẩm mỹ và hỗ trợ bú tốt hơn. Từ 9 đến 18 tháng, phẫu thuật sửa vòm miệng sẽ được tiến hành, giúp trẻ phát âm chính xác hơn và giảm sặc khi ăn, đồng thời kết hợp đặt ống thông khí tai để phòng ngừa viêm tai giữa.
Trong giai đoạn 1-5 tuổi, trẻ cần được trị liệu ngôn ngữ, khám nha khoa định kỳ và kiểm tra thính lực thường xuyên để xây nền tảng giao tiếp và sức khỏe.
Từ 6-10 tuổi, bác sĩ chỉnh nha sẽ tiến hành nong hàm và các biện pháp chỉnh nha giai đoạn đầu, đồng thời chuẩn bị cho ghép xương ổ răng, thường thực hiện khi răng nanh vĩnh viễn bắt đầu mọc.
Giai đoạn từ 10-15 tuổi, trẻ được chỉnh nha toàn diện và có thể cần phẫu thuật giọng nói bổ sung nếu vẫn còn rối loạn phát âm. Khi bước vào 16-21 tuổi, nếu hàm trên phát triển kém, trẻ có thể phải trải qua phẫu thuật chỉnh hình xương hàm, đồng thời phẫu thuật thẩm mỹ môi, mũi để hoàn thiện diện mạo.
Sau 21 tuổi, quá trình điều trị chuyển sang giai đoạn duy trì với chỉnh nha giữ ổn định, chăm sóc nha khoa định kỳ và hỗ trợ tâm lý lâu dài.
Vai trò của cha mẹ
Trong toàn bộ kế hoạch điều trị, cha mẹ chính là nhân tố quyết định. Dù đội ngũ y tế có chuyên nghiệp đến đâu, sự hợp tác, kiên nhẫn và yêu thương của cha mẹ mới là chìa khóa mang lại thành công.
Cha mẹ cần tuân thủ lịch hẹn khám và trị liệu, chăm sóc trẻ sau phẫu thuật đúng hướng dẫn, hỗ trợ luyện phát âm hằng ngày và duy trì vệ sinh răng miệng cũng như chế độ ăn uống khoa học. Quan trọng hơn cả, cha mẹ cần khích lệ tinh thần, giúp trẻ vượt qua mặc cảm, tự tin hòa nhập với bạn bè và xã hội.
Vì sao trẻ mắc khe hở môi vòm miệng ngày càng tăng?