Vì sao ngày càng nhiều người trẻ Việt bị mỡ máu cao?

Nhiều người trẻ nghĩ rằng ở tuổi 20-30, sức khỏe vẫn tốt, không cần kiểm tra hay điều trị mỡ máu. Ảnh: QT.

Không một dấu hiệu báo trước, Hoàng Nam (23 tuổi) đi khám sức khỏe định kỳ và sững sờ nhận kết quả: Chỉ số triglycerid vượt 20 mmol/L - cao gấp hơn 10 lần mức bình thường. Các bác sĩ cảnh báo, nếu không nhập viện ngay, anh có thể đối diện cơn viêm tụy cấp trong vài ngày tới - biến chứng có thể cướp đi mạng sống bất cứ lúc nào.

Mối nguy âm thầm trong cơ thể

Hoàng Nam vốn làm công việc thử đồ ăn cho một công ty thực phẩm. Mỗi ngày, anh phải nếm hàng chục món từ chiên rán đến đồ ngọt, nước uống có ga. Lâu dần, vị giác của Nam trở nên chai sạn trước dầu mỡ và đường, còn cơ thể thì tích tụ từng lớp mỡ thừa.

Lối sống ít vận động càng khiến cân nặng của Nam tăng vùn vụt. Sau gần 2 năm đi làm, con số trên cân đã vượt mốc 100 kg, chỉ số BMI dao động 34-35 - thuộc nhóm béo phì nặng. Thỉnh thoảng, Nam vẫn tự nhủ sẽ tập luyện, ăn uống lành mạnh hơn, nhưng rồi công việc cuốn đi, lời hứa với bản thân bị bỏ lại phía sau.

Anh thừa nhận "biết mình rất béo" nhưng luôn nghĩ bản thân còn trẻ, chưa từng nghĩ tới bệnh tật. Chỉ đến khi cầm tờ kết quả xét nghiệm đỏ rực con số bất thường, Nam mới vội vàng đến Bệnh viện Nội tiết Trung ương kiểm tra chuyên sâu hơn.

Tại đây, ThS.BS Nguyễn Thị Quỳnh Mai, Phó trưởng khoa Điều trị kỹ thuật cao, Bệnh viện Nội tiết Trung ương, thẳng thắn cảnh báo hàng loạt biến chứng đáng sợ của mỡ máu cao: từ nhồi máu cơ tim, đột quỵ cho tới viêm tụy cấp. Tất cả đều có thể xảy ra nếu không được điều trị nghiêm túc. Nam được yêu cầu nhập viện khẩn cấp.

Sau một tuần dùng thuốc, thay đổi chế độ ăn và sinh hoạt, chỉ số mỡ máu mới dần trở về an toàn, anh được phép xuất viện.

Bác sĩ Mai nhấn mạnh trường hợp của Nam không hề cá biệt. Với những bệnh nhân béo phì nặng, chỉ thay đổi lối sống là không đủ, họ phải dùng thuốc lâu dài kết hợp ăn uống và vận động khoa học.

Một trường hợp khác bác sĩ Mai mới tiếp nhận gần đây là Mỹ Anh, 29 tuổi, nhập viện trong cơn đau bụng dữ dội. Kết quả xét nghiệm cho thấy triglycerid trong máu của bệnh nhân vượt lên 20 mmol/L, cao gấp hàng chục lần bình thường.

Người dân đến khám tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương. Ảnh: NH.

Lần này, biến chứng đã xảy ra. Mỹ Anh được chẩn đoán viêm tụy cấp, một tình trạng tối khẩn cấp, có thể đe dọa tính mạng nếu điều trị chậm trễ. Các bác sĩ lập tức kích hoạt quy trình cấp cứu, phối hợp điều trị cả nội khoa và ngoại khoa để giành giật sự sống cho bệnh nhân.

Theo bác sĩ điều trị, nguyên nhân sâu xa cũng xuất phát từ béo phì và rối loạn chuyển hóa.

"Đây không phải trường hợp hiếm. Rất nhiều người trẻ nghĩ mình khỏe mạnh, bỏ qua việc kiểm tra hay điều trị mỡ máu, chỉ đến khi rơi vào tình huống cấp cứu như viêm tụy cấp mới chịu lắng nghe bác sĩ", bác sĩ Quỳnh Mai nói với Tri Thức - Znews.

Chỉ số nào là an toàn, khi nào nguy hiểm?

Theo bác sĩ Quỳnh Mai, nhiều người trẻ nghĩ rằng ở tuổi 20-30, sức khỏe vẫn tốt, không cần kiểm tra hay điều trị mỡ máu. "Điều đáng lo ngại nhất là tâm lý chủ quan", nữ bác sĩ chia sẻ.

ThS.BS Nguyễn Thị Quỳnh Mai, Phó trưởng khoa Điều trị kỹ thuật cao, Bệnh viện Nội tiết Trung ương. Ảnh: Phương Anh.

"Chúng tôi tư vấn rất kỹ, nhưng thực tế nhiều bệnh nhân sau khi xuất viện lại buông lỏng, không tái khám, không tuân thủ điều trị. Đó là lý do bệnh tái phát và biến chứng có thể ập đến bất kỳ lúc nào", bác sĩ Mai cảnh báo.

Bác sĩ Mai cho biếttriglycerid là một dạng chất béo (lipid) trong máu, được tạo thành từ chất béo trong thức ăn và phần năng lượng dư thừa từ tinh bột, đường. Cơ thể dự trữ triglycerid tại các mô mỡ để dùng làm năng lượng khi cần thiết. Ở mức bình thường, triglycerid đóng vai trò quan trọng cho hoạt động sống.

Chỉ số triglycerid bình thường khoảng 1,7 mmol/L (150 mg/dL). Nếu vượt quá mức này đã được coi là tăng. Khi đạt từ 5,6 mmol/L trở lên, tình trạng được gọi là tăng cao. Đặc biệt, nếu triglycerid tăng tới 10-11 mmol/L hoặc hơn, người bệnh có nguy cơ rất lớn bị viêm tụy cấp.

Bác sĩ Dương Minh Tuấn, khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, cũng cho hay nền tảng quan trọng nhất để kiểm soát và hạ chỉ số triglycerid vẫn là thay đổi lối sống. Người bệnh cần ngừng hoàn toàn rượu bia, hạn chế các loại đường đơn và tinh bột tinh chế thường có trong nước ngọt, bánh kẹo, cơm trắng. Thay vào đó, khẩu phần ăn nên ưu tiên rau xanh, trái cây ít ngọt và cá biển.

Trong trường hợp triglycerid tăng quá cao, lượng chất béo trong khẩu phần cần được cắt giảm mạnh, chỉ còn 10-15% tổng năng lượng mỗi ngày, thậm chí dưới 20 g/ngày. Song song với chế độ ăn, việc tập thể dục thường xuyên là điều bắt buộc, kết hợp giữa các bài tập cardio (chạy bộ, đạp xe, bơi lội) và tập kháng lực để tăng hiệu quả chuyển hóa, đồng thời giảm cân nếu đang thừa cân, béo phì.

Sau khi điều chỉnh lối sống, tuân thủ điều trị bằng thuốc theo chỉ định bác sĩ cũng đóng vai trò quyết định.