ĐBQH: Lương nhân viên y tế là cấp thiết, 'có thực mới vực được đạo'

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan nhấn mạnh chế độ đãi ngộ của nhân viên y tế đã gần như không thay đổi trong nhiều năm. Ảnh: Quốc hội.

Chính sách đãi ngộ dành cho đội ngũ nhân viên y tế vẫn chưa tương xứng với áp lực và trách nhiệm họ gánh vác. Trong khi đó, nền tảng nhân lực của ngành y đang đối mặt nhiều thách thức mới: các trường đại học ồ ạt mở ngành, nhưng chất lượng đào tạo chưa theo kịp quy mô mở rộng.

Những trăn trở này được các đại biểu Quốc hội mang tới nghị trường, với lời cảnh báo về nguy cơ ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng đội ngũ thầy thuốc trong tương lai.

Thiếu chế độ đãi ngộ cho nhân viên y tế

Tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (đoàn TP.HCM) cho rằng ngành y tế vẫn tồn tại nhiều hạn chế kéo dài qua nhiều năm, thành những “vấn đề bền vững” cần được nhìn nhận thẳng thắn và giải quyết bằng các giải pháp thực chất, lâu dài.

Đại biểu nêu ví dụ cụ thể về tình trạng một số cơ sở khám, chữa bệnh không bảo đảm đủ thuốc cho bệnh nhân, khiến nhiều người phải tự mua ngoài hoặc tự chi trả cho các kỹ thuật điều trị tại bệnh viện khác, đặc biệt là tại các cơ sở tư nhân. Dù thời gian qua, tình trạng này đã được cải thiện, song thiệt thòi của người bệnh vẫn chưa được bù đắp.

Bà Lan cho rằng bảo hiểm y tế, vốn là công cụ để bảo vệ quyền lợi người bệnh, vẫn chưa có cơ chế hay chính sách đền bù phù hợp cho những trường hợp phải tự chi trả này. Điều đó đi ngược lại tinh thần Nghị quyết 20 của Trung ương (năm 2017) về công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, trong đó yêu cầu giảm chi tiền túi của người bệnh.

Đại biểu TP.HCM cũng phản ánh những khó khăn mà đội ngũ y tế đang phải đối mặt tại cơ sở. Thu nhập và chế độ đãi ngộ gần như không thay đổi trong nhiều năm, đặc biệt ở khối y tế dự phòng, nơi nhân viên vẫn còn “khó khăn”. Theo bà, “có thực mới vực được đạo”, và việc cải thiện thu nhập là yêu cầu cấp thiết, bởi đây cũng là nguyên nhân sâu xa dẫn đến một số hiện tượng tiêu cực trong ngành.

Điều dưỡng Bệnh viện Đa khoa tỉnh Nam Định bị hành hung.

Một vấn đề khác được đại biểu đặc biệt nhấn mạnh là tình trạng bạo hành trong các cơ sở y tế. Theo bà, những vụ việc nhân viên y tế bị hành hung xảy ra ngày càng nhiều, song hầu như chưa có giải pháp căn cơ nào được triển khai. Nơi khám chữa bệnh phải đảm bảo về mặt an ninh và ai vi phạm phải xử phạt nặng.

"Y tế không thể như ngành hàng không là cấm bay với người gây rối ở trên máy bay. Chúng tôi không thể cấm người này không được bệnh viện hay là không được khám chữa bệnh", vị đại biểu nhấn mạnh.

Bà đề nghị Chính phủ sớm ban hành các quy định cụ thể để bảo đảm an ninh, an toàn trong bệnh viện, song song với việc cải thiện điều kiện làm việc và đãi ngộ cho nhân viên y tế.

“Chỉ như vậy, nhân viên y tế mới có thể phục vụ người bệnh tốt hơn”, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan nhấn mạnh.

Nhiều trường đại học ồ ạt mở ngành y, lo lắng chất lượng đầu ra

Tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung (đoàn Hưng Yên) dành trọng tâm phát biểu cho vấn đề đào tạo nhân lực y tế - nền tảng then chốt quyết định chất lượng và sự phát triển bền vững của hệ thống chăm sóc sức khỏe quốc gia.

Cả nước hiện có 214 cơ sở đào tạo nhân lực y tế, gồm 66 cơ sở giáo dục đại học, 139 cơ sở giáo dục nghề nghiệp và 9 viện nghiên cứu có đào tạo tiến sĩ. Tuy vậy, đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung cho rằng bên cạnh kết quả đạt được, công tác đào tạo vẫn tồn tại nhiều bất cập, nhất là trong bối cảnh sắp xếp, sáp nhập các trường đại học, cao đẳng hiện nay.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung trong phiên thảo luận. Ảnh: Quốc hội.

Bà nêu rõ, số lượng cơ sở đào tạo tăng nhanh, đặc biệt ở khối ngoài công lập, nhưng đa phần là các trường đa ngành mở thêm khoa y dược, trong khi rất ít trường chuyên đào tạo lĩnh vực sức khỏe được thành lập mới.

Trong số 66 cơ sở giáo dục đại học có đào tạo nhân lực y tế, chỉ có 20 cơ sở chuyên ngành, chiếm chưa đến một phần ba. Đào tạo nhân lực y tế là lĩnh vực đặc thù, bởi nó liên quan trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con người, đòi hỏi đầu tư riêng biệt về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đội ngũ giảng viên và chương trình đào tạo.

Tuy nhiên, hiện chỉ có 25 cơ sở đại học và 2 trường nghề có bệnh viện trực thuộc, khiến việc bố trí thực hành cho sinh viên gặp nhiều khó khăn, dẫn tới tình trạng quá tải ở các cơ sở thực hành, nhiều sinh viên chỉ được “đứng nhìn” thay vì trực tiếp thao tác.

Đại biểu Thu Dung cũng bày tỏ lo ngại về chất lượng tuyển sinh và đào tạo. Điểm chuẩn đầu vào giữa các trường chênh lệch lớn, có nơi lệch đến 10 điểm, thậm chí một số cơ sở xét tuyển học bạ. Tình trạng tuyển sinh vượt chỉ tiêu vẫn phổ biến, có nơi gấp ba đến năm lần năng lực cho phép, chủ yếu ở các trường ngoài công lập, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng đào tạo.

Từ thực tiễn này, đại biểu kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế cùng các bộ, ngành liên quan thực hiện bốn nhóm giải pháp.

Thứ nhất, siết chặt điều kiện thành lập và mở mới cơ sở đào tạo khối ngành sức khỏe, tăng cường vai trò thẩm định của Bộ Y tế, hạn chế mở khoa y dược trong các trường đa ngành, chuyển sang cơ chế tiền kiểm thay vì hậu kiểm.Thứ hai, tăng cường thanh tra, giám sát hoạt động đào tạo, có chế tài đủ mạnh, đình chỉ những trường không đáp ứng điều kiện hoặc vi phạm quy chế tuyển sinh, đặc biệt là các trường tuyển vượt chỉ tiêu.Thứ ba, khẩn trương chuẩn bị các điều kiện để triển khai đánh giá năng lực hành nghề của Hội đồng Y khoa quốc gia từ năm 2026 đối với chức danh bác sĩ, đồng thời kiên quyết dừng hoạt động những cơ sở có tỉ lệ sinh viên không đạt yêu cầu.Thứ tư, nghiên cứu, đánh giá thận trọng việc sáp nhập các cơ sở đào tạo y dược, bảo đảm tính đặc thù và chuyên môn hóa cao của ngành.