05/06/2025 18:00
Đã đến lúc cần thay đổi cách tiếp cận về chính sách dân số - từ kiểm soát sang phát triển dân số một cách chủ động và bền vững - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Đây là bước đi được đánh giá là phù hợp với thực tiễn hiện nay, khi Việt Nam đang đối mặt với thách thức kép: tỉ lệ sinh xuống thấp và tốc độ già hóa dân số tăng nhanh.
Pháp lệnh Dân số sửa đổi vừa được thông qua đánh dấu bước ngoặt lớn trong cách tiếp cận dân số từ kiểm soát số lượng là chính sang 
Hiện vẫn đang thiếu những hỗ trợ để gia đình trẻ tự tin sinh con như chính sách hỗ trợ vốn vay mua nhà ở xã hội và phát triển kinh tế, bên cạnh cần thêm trường học, hỗ trợ phụ nữ tìm việc sau sinh... - Ảnh minh họa: QUANG ĐỊNH
Chính sách "mở màn" để đẩy mạnh khuyến sinh
Khi khẩu hiệu "Mỗi gia đình chỉ sinh 1 đến 2 con" chính thức bị bãi bỏ, một chương mới mở ra, khuyến sinh có trách nhiệm, để duy trì mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ) - điều kiện tối thiểu để giữ cân bằng dân số và duy trì lực lượng lao động quốc gia.
Tuy nhiên, thực tế lại không hề đơn giản. Tại nhiều địa phương, đặc biệt là các thành phố lớn, tỉ lệ sinh đang ở mức thấp hoặc có xu hướng giảm. Theo bác sĩ Mai Xuân Phương, nguyên phó vụ trưởng Vụ Truyền thông - Giáo dục, Tổng cục Dân số (nay là Cục Dân số, Bộ Y tế), nguyên nhân không chỉ nằm ở quyết định cá nhân mà là kết quả của nhiều áp lực xã hội đan xen.
Trong đó, ba rào cản lớn khiến nhiều gia đình ngại sinh thêm con là áp lực tài chính, thế hệ trẻ ưu tiên phát triển bản thân, học hành, sự nghiệp, tự do hơn là kết hôn - sinh con.
Bên cạnh đó là thiếu hỗ trợ từ xã hội, thiếu những yếu tố cần thiết để hỗ trợ các gia đình như chính sách mua nhà trả góp với lãi suất thấp hoặc thuê nhà giá phải chăng, trường học cho trẻ nhỏ… - những yếu tố khiến nhiều người cảm thấy sinh con là "đánh đổi" quá lớn.
"Chúng ta chưa có một xã hội thân thiện với việc sinh - nuôi con. Mà nếu xã hội không hỗ trợ, người dân làm sao dám sinh?", bác sĩ Phương nhận định.
Trong khi ông Trung cũng nhận định bên cạnh việc bãi bỏ quy định giới hạn số con được sinh ra, nếu không có chính sách hỗ trợ đồng bộ (giảm chi phí nuôi dạy con, hỗ trợ nhà trẻ, tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ việc hòa nhập thị trường lao động của phụ nữ sau khi sinh...) thì cũng sẽ khó khuyến sinh.
"Áp lực kinh tế, môi trường sống và lối sống đô thị cũng khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ vẫn lựa chọn sinh ít con hoặc trì hoãn sinh con. Việc khuyến sinh cần những chính sách đồng bộ trong việc hỗ trợ các cặp vợ chồng trẻ kết hôn, mang thai và sinh con.
Giải pháp khuyến sinh hiệu quả phải đồng bộ giữa hỗ trợ kinh tế, phúc lợi xã hội, giáo dục, y tế và thay đổi nhận thức. Việc khuyến sinh không chỉ là khuyến khích sinh thêm con, mà quan trọng hơn là tạo điều kiện để các gia đình "muốn sinh - dám sinh - có thể nuôi tốt" trong bối cảnh hiện đại", ông Trung cho hay.
Bác sĩ Phương cũng cho rằng cần có những hỗ trợ tài chính kịp thời, hỗ trợ chi phí sàng lọc, tiêm chủng, học phí mầm non; ưu đãi vay vốn, nhà ở xã hội cho gia đình đông con; xây thêm nhà trẻ công lập, trường mầm non chất lượng; khuyến khích doanh nghiệp mở nhà trẻ nội bộ, cho nhân viên làm việc linh hoạt… để mỗi gia đình có thể an tâm sinh con.
Rất cần có thêm các hỗ trợ về nhà ở và việc làm cho phụ nữ sau sinh, giáo dục cho trẻ em... thì khuyến sinh mới hiệu quả - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Độ tuổi nào thích hợp nhất để sinh con?
Bác sĩ Trịnh Nhật Thu Hương, trưởng khoa chăm sóc trước sinh Bệnh viện Từ Dũ (TP.HCM), cho biết hiện nay thực sự các bạn trẻ đang có xu hướng ổn định sự nghiệp dẫn đến kết hôn muộn. Chính điều này đã khiến phụ nữ có thai ở độ tuổi lớn cũng tăng lên so với 10 năm về trước.
Bác sĩ Hương chia sẻ thêm giai đoạn vàng trong độ tuổi sinh sản của nữ là từ 20 - 25 tuổi. Đây là giai đoạn mà buồng trứng phát triển tối ưu, ít bị bất thường nhất. Một trong những yếu tố tối ưu để có em bé khỏe mạnh là phải mang thai trong giai đoạn còn trẻ.
Đối với những sản phụ lớn tuổi khi mang thai (từ 35 tuổi trở nên) thì nguy cơ em bé gặp phải những bất thường sẽ cao.
Cụ thể, thai nhi có thể mắc một số các khiếm khuyết theo hướng lệch bội nhiễm sắc thể như hội chứng Down - hội chứng dễ gặp nhất có liên quan đến tuổi mẹ, đặc biệt khi đã lớn tuổi. Ngoài ra, sản phụ có thể đối mặt với nhiều nguy cơ khác như sẩy thai, sinh non, tiền sản giật, thừa cân…
Phụ nữ TP.HCM sinh 2 con trước 35 tuổi được trợ cấp
