Giao mùa, trẻ mắc bệnh về hô hấp tăng, nhiều ca biến chứng nặng

Từ đầu tháng 9 đến nay, tại nhiều tỉnh thành phố đã ghi nhận số ca nhập viện do nhiễm RSV có xu hướng gia tăng. Tại khoa nhi, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội trong 2 tháng gần đây cũng có khoảng 50% bệnh nhân nội trú dương tính với virus RSV.

Nhiều trẻ 1-2 tháng tuổi đã phải thở oxy do biến chứng khi nhiễm virus RSV

BVĐK Đức Giang (Hà Nội) mới đây cũng tiếp nhận điều trị bệnh nhi 32 ngày tuổi trong tình trạng suy tuần hoàn, suy hô hấp nặng do biến chứng của nhiễm virus RSV. Chỉ trong 2 tuần đầu tháng 10, Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí (Quảng Ninh) tiếp nhận 42 trẻ phải nhập viện vì nhiễm RSV.

Tại một số bệnh viện ở miền Trung, phía Nam số ca mắc bệnh về đường hô hấp ở trẻ nhỏ trong đó có nhiễm RSV cũng gia tăng.

Theo các bác sĩ, bệnh này thường xuất hiện vào thời điểm giao mùa, đặc biệt là mùa Thu - Đông hoặc Xuân - Hè (từ tháng 10 đến tháng 3 hàng năm).

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Diệu Thúy, Trưởng bộ môn Nhi, Trường Đại học Y Hà Nội, Trưởng khoa Nhi của Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cho biết đặc biệt, năm nay tại khoa Nhi ghi nhận nhiều ca bệnh nhiễm RSV đặc biệt nặng. Nhiều trẻ chỉ 1-2 tháng tuổi đã phải thở oxy, thở máy, hay có trẻ mới hôm trước vào viện còn ho khò khè, hôm sau đã chuyển suy hô hấp nặng.

"Chúng tôi gặp rất nhiều ca diễn tiến cấp tính chỉ trong một đêm. Có trẻ mới hôm trước khám còn bình thường, hai ngày sau đã nhập viện vì suy hô hấp. Có bé mới 2 tuần tuổi, chưa kịp vào tới cổng bệnh viện đã tím tái, ngưng thở phải cấp cứu ngay. Những trường hợp nặng thường phải hỗ trợ oxy kéo dài, thậm chí phải thở máy, bù dịch, dùng kháng sinh dự phòng biến chứng", PGS Thúy cho hay.

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Diệu Thúy, Trưởng bộ môn Nhi, Trường Đại học Y Hà Nội, Trưởng khoa Nhi của Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết năm nay tại khoa Nhi ghi nhận nhiều ca bệnh nhiễm RSV đặc biệt nặng.

Theo PGS.TS Diệu Thúy, nguyên nhân là thời điểm giao mùa, nhiệt độ chênh lệch lớn giữa ngày và đêm, tạo điều kiện cho virus phát triển. RSV lây lan nhanh qua đường hô hấp, đặc biệt từ người lành mang virus, những người không có triệu chứng nhưng có thể truyền bệnh cho trẻ nhỏ.

Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy mỗi năm RSV gây ra hơn 3,6 triệu ca nhập viện. Trung bình cứ 100 trẻ dưới 6 tháng, có 2-3 trẻ phải nhập viện vì RSV. Đây cũng là tác nhân gây ra khoảng 100.000 ca tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi, trong số này khoảng một nửa số ca tử vong xảy ra ở trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi.

Tại Việt Nam, theo PGS.TS Thúy, RSV là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh đường hô hấp ở trẻ nhỏ; độ tuổi càng thấp thì nguy cơ nhiễm bệnh và chuyển nặng càng cao.

RSV không chỉ là nỗi lo của gia đình mà còn là thách thức với thầy thuốc

Theo các chuyên gia, đáng nói RSV gây ra các triệu chứng hô hấp thông thường như ho, sổ mũi, khò khè, khó thở, nên dễ bị nhầm với cúm hay COVID-19. Triệu chứng không điển hình khiến nhiều người vẫn chủ quan hoặc nhầm lẫn RSV với cảm cúm thông thường.

Tuy nhiên, PGS.TS Thúy nhấn mạnh ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh, bệnh diễn tiến nhanh và có thể chuyển nặng chỉ trong vài giờ. RSV là nỗi lo thường trực của các bậc cha mẹ có con nhỏ, đồng thời cũng là thách thức lớn cho các bác sĩ bởi bệnh tiến triển nhanh.

Từ thực tế thăm khám, điều trị cho trẻ, PGS.TS Nguyễn Thị Diệu Thúy cho hay không chỉ gây bệnh cấp tính, RSV còn để lại hậu quả lâu dài. Nhiều nghiên cứu cho thấy trẻ từng nhiễm RSV có nguy cơ mắc hen phế quản cao gấp 5-6 lần so với trẻ không nhiễm RSV. Bên cạnh đó, trẻ có thể khò khè tái diễn, viêm phổi, viêm tai giữa… sau khi nhiễm RSV.

PGS.TS Diệu Thúy nói thêm RSV không phải là bệnh mới, nhưng năm nay ca nặng có chiều hướng gia tăng, vì vậy, cha mẹ tuyệt đối không nên chủ quan. Khi trẻ nhỏ có biểu hiện ho, khò khè, bú kém hay khó thở, cần đưa trẻ đi khám sớm, đặc biệt với trẻ dưới 6 tháng tuổi.

"Riêng đối với trẻ dưới 3 tháng nếu nhiễm RSV, bất kể mức độ nặng hay nhẹ, đều phải nhập viện vì nguy cơ biến chứng viêm tiểu phế quản và viêm phổi là rất cao" - PGS.TS Thúy khuyến cáo.

BS Thúy cũng nói thêm ngược lại ở người cao tuổi, RSV được ví như "tác nhân bị lãng quên" so với cúm, dù gánh nặng bệnh tật không hề nhỏ. Nhiễm RSV có tỷ lệ tử vong cao hơn cúm, đồng thời tỷ lệ gây viêm phổi nặng, nhập viện, nhập ICU và kéo dài thời gian nằm viện cũng cao hơn cúm.

Tuổi tác cùng các bệnh lý nền như bệnh tim mạch mạn tính, bệnh phổi mạn tính, đái tháo đường làm gia tăng nguy cơ biến chứng khi nhiễm RSV. Cụ thể, bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) từ 65 tuổi trở lên có khả năng nhập viện vì nhiễm RSV cao gấp 4,2 lần so với người khỏe mạnh cùng độ tuổi.

Theo BS Thúy, sở dĩ RSV đặc biệt tấn công hai nhóm đối tượng trẻ dưới 2 tuổi và người trên 65 tuổi bởi đây là hai nhóm có hệ miễn dịch yếu, trẻ nhỏ thì hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, còn người già thì hệ miễn dịch suy giảm. Trong đó, nhóm dưới 6 tháng tuổi là dễ tổn thương nhất, vì chưa có hệ miễn dịch hoàn thiện.

PGS Thuý thăm khám cho trẻ nhiễm virus RSV điều trị tại Khoa Nhi - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

Làm gì để phòng ngừa RSV 'tấn công' trẻ sơ sinh sớm nhất?

Chuyên gia cho rằng những tháng đầu đời, khi lượng kháng thể bảo vệ từ mẹ truyền sang con giảm dần mà khả năng tạo miễn dịch chủ động của trẻ chưa hoàn thiện, trẻ rơi vào "khoảng trống miễn dịch", dễ bị tác nhân gây bệnh tấn công.

Khoảng thời gian này, trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp và tiêu hóa, vốn phổ biến ở nước ta do khí hậu nhiệt đới gió mùa. Trong đó, RSV là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng đường hô hấp trên và dưới như viêm tiểu phế quản, viêm phổi, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ sơ sinh.

Những trẻ có nguy cơ cao nhiễm RSV là trẻ sinh non, trẻ mắc bệnh lý nền như loạn sản phế quản phổi, bệnh tim bẩm sinh hoặc suy giảm miễn dịch. Thực tế cho thấy những trường hợp này thường dễ bị mắc bệnh nặng và tiến triển nhanh hơn so với các trẻ khỏe mạnh.

RSV có thể tái nhiễm do miễn dịch tự nhiên suy giảm trong khi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, người bệnh chủ yếu được chăm sóc hỗ trợ, nâng cao thể trạng. Ngay cả sau hồi phục, người đã nhiễm RSV vẫn có nguy cơ đối diện với các di chứng lâu dài.

Theo chuyên gia, hiểu biết của cộng đồng về RSV còn chưa cao, dẫn đến bỏ lỡ cơ hội dự phòng bệnh sớm cho trẻ. Do đó, cần tăng cường truyền thông với sự hỗ trợ tư vấn của nhân viên y tế.

Cùng đó, các chuyên gia nhấn mạnh các biện pháp phòng ngừa là quan trọng, bao gồm rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho/hắt hơi, giữ vệ sinh môi trường sống, duy trì lối sống lành mạnh, tăng cường dinh dưỡng, nuôi con bằng sữa mẹ và thăm khám bác sĩ để được tư vấn về các giải pháp dự phòng phù hợp.

BS Thúy cho biết thêm hiện nay y học có những biện pháp dự phòng cho mẹ bầu giúp tăng cường miễn dịch thụ động cho trẻ ngay từ những tháng đầu đời. Cơ chế này dựa trên việc kích thích cơ thể mẹ tạo kháng thể đặc hiệu và truyền sang con, tạo lớp lá chắn miễn dịch ngay từ lúc chào đời, khi hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện.